Wat moet je doen na een radicaal rechtse overwinning?
Boeken, Wilde Beesten en leren van experts
De formatie is rommelig gestart. Het lijkt erop dat we nog wel wat tijd hebben om te begrijpen wat er nou echt gebeurd is op 22 november en wat we moeten doen om het in goede banen te leiden.
In deze korte nieuwsbrief een paar boekentips, die je helpen om zo’n populistische democratische “shock” te begrijpen. En die kunnen helpen bij het voorkomen van fouten. Want zoals ik vorige week al zei: een uitslag is geen uitkomst. Die uitkomst bepalen we zelf en hoe we dat doen wordt bepaald door hoe we kijken naar de uitslag.
Los van de boekentips, het valt me op hoe weinig aandacht er is voor buitenlandse casussen.
We kunnen inmiddels gemakkelijk een lijstje maken van landen waar iets soortgelijks is gebeurd. En daar lessen uit trekken, want je ziet dat na zo’n shock eigenlijk overal hetzelfde gebeurt.
Een paar gemakkelijke uitspraken/conclusies gaan meteen al niet meer op en zijn zelfs gevaarlijk, wanneer je naar de buitenlandse voorbeelden kijkt:
Geef ze een kans
Het zal zo’n vaart wel niet lopen
Ze moeten maar laten zien dat ze kunnen leveren
We moeten met ze meebuigen, want de kiezer heeft gesproken
We moeten beter luisteren naar de kiezer
We moeten zelf nog extremere standpunten innemen en zo de strijd aangaan
Zo lang ze zich aan de grondwet houden, zullen ze niet zoveel schade aanrichten
Lees dit artikel in NRC en onderstaande podcast van Boekestijn en De Wijk met hoogleraar recht en politiek in de internationale betrekkingen John Morijn, die alles weet van die buitenlandse casussen.
Het is bijna kerst, dus hierbij ook wat boekentips die mij hebben geholpen dit soort dingen beter te begrijpen.
Tim Shipman’s Brexit-boeken - Over Brexit is het standaardwerk “All out war” van Tim Shipman. Dit begint met de giga-fout van Cameron om een referendum aan te kondigen, dat hij vervolgens grandioos verloor. De VVD heeft haar eigen Cameron-moment gehad, toen Yesilgoz zei Wilders niet langer uit te sluiten. De opvolger van dit boek heet “Fall Out” waarin de worsteling van de Tories en Labour wordt beschreven, in hun omgang met de democratische shock die het referendum uiteindelijk opleverde. Deze boeken zijn mega-leerzaam. Ten eerste over hoe populisten te werk gaan. Ten tweede dat je ze geen ruimte moet geven. En ten derde over wat je niet moet doen, na hun overwinning. En dat is: meebuigen als je centrum-rechts bent en radicaliseren als je centrum-links bent.
Lilianna Mason’s “The Uncivil Agreement” - Politieke wetenschapper Mason beschrijft en onderzoekt hoe polarisatie werkt. Het laat zien hoe mensen verleid worden tot irrationele politieke keuze en hoe polarisatie als reactie op polarisatie totaal averechts werkt. Het laat ook zien hoe beleid er niet toe doet voor gepolariseerde kiezers. Ze stemmen met liefde tegen hun eigen beleidsvoorkeuren in. Dat is een belangrijke les voor de komende tijd: het zal PVV-kiezers niet veel uitmaken wat er met hun stem gedaan wordt op het beleidsvlak. Ze stemden op Wilders op basis van andere redenen.
Ezra Klein’s “Why we’re polarized” - Over hetzelfde thema als bovenstaande. Een gids door hoe polarisatie werkt en wat de aantrekkingskracht is van populistische politiek.
Jonathan Haidt’s “The Righteous Mind” - Over de link tussen moraliteit en politiek en hoe dit in ons brein werkt. En hoe het ons kan verdelen.
Rory Stewart’s “Politics on the Edge” - een autobiografie van Britse oud-minister Rory Stewart. Sowieso interessant, maar zeker interessant zijn de delen over hoe zijn partij functioneerde ten tijde van Cameron en hoe daarin de kiemen lagen voor de latere reactie op het referendum van de Tories. Een verslag van een land en een partij die totaal verkeerd omgingen met een democratische shock en de teugels in handen gaven van radicale elementen.
Levitsky’s “How Democracies Die” - een eye opener van een boek, over hoe gemakkelijk democratieën kunnen veranderen totdat er iets overblijft dat eigenlijk geen democratie meer is.
Gisteren begonnen Myrthe Hilkens en ik een nieuwe seizoen van onze podcast Wilde Beesten, vanaf nu 1x per week op Podimo. We gingen in gesprek met politieke wetenschapper Matthijs Rooduijn over de overwinning van Wilders, over de PVV-kiezers en de formatie. Luister vooral verder op Podimo!
Campagnetraining
Een korte reclameboodschap! Bij campagnebureau Meute (waar ik werk) kun je meerdere trainingen volgen die gaan over campagnes: over politiek, over communicatie, gedragswetenschap, sociale media, noem maar op.
Wil je meer leren hierover - omdat je bijvoorbeeld werkt in de communicatie, de lobby of iets anders dat hieraan raakt - schrijf je dan vooral in.
De eerste staat al op de planning voor 11 december en daar zijn nog een paar plekken voor vrij. Met mijn collega’s Annemarie Litjens - bekend van haar campagne-analyses op oa Op1 en WNL - en Marije Brinkhorst.
De link naar de trainingen kun je hier vinden: CAMPAGNETRAININGEN
Tot de volgende keer!
I, for one, welcome our new overlords. De vvd heeft geoogst wat het heeft gezaaid met hun oneindige verheerlijking van Rutte, de man die zelf democratie én rechtsstaat jarenlang gecorrumpeerd heeft voor zijn eigen Gave Baan. En nu wil de kiezer z’n land terug - zelfs als het eigenlijk al te laat is, zal het aan hen niet liggen. En ik geniet van de paniek, overcorrectie en agressie die het bij precies de juiste mensen los maakt, want die laten nu vooral zelf zien aan heel veel mensen wat ik al zo veel jaren geleden tijdens een referendumpje aan den lijve heb ondervonden: democratie is alleen leuk voor mensen die er de baas over denken en menen te zijn.
N.a.v. een artikel waarin John Morijn wordt geïnterviewd op/in RTVNoord het volgende.
John heeft op zich een goede visie. Wel is het zo dat hij aan het slot verzuimt de belangrijkste reden voor de aanwas van de PVV-stemmers te benoemen: de asielproblematiek; dit is voor het overgrote deel van de kiezers dé reden geweest. Morijn zei daar:
‘Veel burgers wijzen nu naar de toeslagenaffaire, de tekorten op de woningmarkt, zorgen over dure boodschappen als oorzaak van de winst van de PVV.’
In mijn optiek schiet hij daar in zijn analyse tekort.